The Usual Suspects (1995)

De plottwist op het einde blies mij weg toen ik de film voor de eerste keer zag. Niet zozeer de plottwist zelf, maar de manier waarop hij gebracht werd gaf mij kippenvel. Nu bij de tweede herziening heb ik weer genoten van deze film. Goede acteurs, vooral Spacey als mankepoot Verbal en Palminteri als politie-inspectuer Dave Kujan, maar ook Pete Postlethwaite als Kobayashi en Benicio Del Toro als de freaky Fenster ("He'll flip ya, flip ya for real!").

Ik heb deze film nu drie maal gezien: één keer kort na de release, één keer ergens in de jaren 10, en nu net nog maar eens een keer. En na die derde keer is mijn reactie eigenlijk nog dezelfde als na de eerste keer: waar ontleent deze film zijn reputatie nou eigenlijk aan? De overvallen zijn niet zo spectaculair, het spel is wisselvallig (Spacey en Postlethwaite uitstekend, maar Pollak en Baldwin zie ik gewoon heel erg probéren om de stoere jongen uit te hangen in plaats van dat ze het ook echt zíjn), en omdat die hele Keyser Söze via het verhaal van Spacey maar een beetje uit de lucht komt vallen is de zoektocht naar zijn identiteit zó weinig urgent dat ik na de Grote Onthulling denk: ja, en dan? The sixth sense had in de laatste minuten een onthulling die de hele voorgaande film in een ander licht zette, maar omdat de voorgaande 95% daar zo goed was en omdat ik zoveel om de personages gaf had die onthulling ook echt een grote emotionele impact, maar bij The usual suspects denk ik alleen maar: wat een afknapper, was dát nou de grote clou waar de scriptschrijver gedurende de hele film naar toe heeft zitten werken? Misschien dat de twee audiocommentaartracks op mijn DVD me nog van gedachten doen veranderen (bijvoorbeeld door bewondering voor de invalshoeken en de ambachtelijke opbouw van de intrige af te dwingen), maar ik weet niet of ik daar een vierde of zelfs vijfde kijkbeurt voor over heb.

Vooral een boeiend en complex misdaadverhaal. De hele film toont de kracht van fictie en manipulatie en hoe dat meer macht kan opleveren dan dom geweld. Hoewel het verhaal vrij degelijk is zit er toch 1 ding in waar ik niets van snap: waarom heeft Verbal Kint zich door de politie laten pakken om dat hele lulverhaal op te gaan zitten hangen? Hij had met het busje met geld weg kunnen rijden. Kennelijk liet hij dat aan Postlewaithe ("Kobayashi") over. Een ander raadsel is waarom Dean Keaton's lijk niet geidentificeerd is, dat had ondanks de brand toch wel met zijn gebit gekund. Of is zijn lijk door Kobayashi meegenomen om te laten verdwijnen? De acteurs, waarvan Palminteri mijn favoriet is, zijn sterk. Leuk om een zeer vroege rol van Esposito te zien die later zou schitteren als Gus in Breaking Bad. Del Toro was ook nog niet zo doorgebroken maar is lekker apart. Maar ik vind de film absoluut geen thriller. Heel erg veel sfeer heeft het ook niet, het is dan ook een ontzettend praterige film met weinig muziek. Er zit niet zozeer spanning in, alleen de noodzaak om erg goed op te letten om geen belangrijke plotdetails te missen. Qua camerawerk of decorum zie ik ook weinig bijzonders, niet iets om het een echte klassieke film noir status te verschaffen. Zeker een goede film, maar ietwat overgewaardeerd dus.