El Abrazo de la Serpiente (2015)

De link die hier wordt gelegd met Conrad, of eigenlijk Heart of Darkness (de man heeft meer prachtige boeken geschreven), lijkt me niet helemaal terecht. Niet elk verhaal dat in de jungle speelt is een hervertelling van Conrad. Het lijkt me eerder andersom: de elementen waarvan zowel Guerra als Conrad, maar ook bijvoorbeeld Carpentier en Greene, gebruik maken zijn ontleend aan de werkelijkheid en bevatten daarom overeenkomsten. In El abrazo de la serpiente is dat nog eens extra duidelijk omdat het verhaal gebaseerd is op twee dagboeken van wetenschappers-avonturiers. Het manco van de film zit hem voor mij overigens juist in deze elementen, want ik vond de clash tussen het Westen en de jungle-volken wat te simplistisch uitgewerkt. Ook de verhaalontwikkeling vond ik niet geweldig, met name de lijn van de jongere Duitser is nauwelijks interessant. El abrazo de la serpiente moet het natuurlijk vooral hebben voor de unieke audiovisuele sfeer. De prachtige zwart-wit cinematografie in het regenwoud en de heerlijke soundtrack vol geluiden van insecten trekken je helemaal de film in. Het moeilijk verstaanbare Spaans en de andere talen die er gesproken worden dragen er aan bij dat je je als kijker echt even daar waant. Dat is dan ook de grootste verdienste van de film, hoewel ik eigenlijk vind dat Guerra daarmee een klein beetje tekort schiet, omdat hij artistiek niet veel verder is gekomen dan wat je mag verwachten van een film die zich geheel in de jungle voltrekt.

Gebaseerd op de dagboeken van respectievelijk de Duitse ethnoloog en ontdekkingsreiziger Theodor Koch Grunberg, en de Amerikaanse botanist Richard Schultes, die op verschillende momenten heb Columbiaanse Amazongebied bezochten om kennis op te doen over de cultuur van het inheemse volk. De film schakelt tussen 1909, wanneer de ernstig zieke Grunberg [Jan Bijvoet] met zijn tolk en kompaan op zoek is naar een geneeskrachtige plant, en midden jaren '30, wanneer Richard Schultes om wetenschappelijke redenen op zoek gaat naar diezelfde plant, die enkele bijzondere bijwerkingen schijnt te hebben. Spil in beide verhalen is Karamakate, een sjamaan en het enige lid van zijn volk dat nog leeft en beide mannen met gerechtvaardigd wantrouwen ontvangt. De locaties, de periode en het schitterende camerawerk doen denken aan Werner Herzogs meesterwerken Aguirre, der Zorn Gottes en Fitzcarraldo, maar Ciro Guerra maakt hier een unieke, immer meeslepende ervaring van die een lust is voor alle zintuigen.

Een film vol symboliek. Ik las hier het vergelijk met Heart of Darkness (verfilmd als Apocalyps Now), maar daarin is de symboliek toch echt wel anders. El abrazo de la serpiente is gebaseerd op het leven van 2 bestaande mannen, wat geromantiseerd natuurlijk voor de film. Maar toch wel goed weergegeven. De focus ligt gelukkig niet al te veel op de westerse mannen, maar op de lokale bewoners. De insteek begint met de zoektocht naar een geneeskrachtige plant, maar in de loop van de reis komt er zeer veel naar boven. Heel even wordt de impact van de blanken in het Amazonegebied voor rubber of missionarissen getoond. Het lijken vluchtige scènes, maar zitten er zo raak op en maken echt wel indruk. Visueel een prachtige film en toch wel de moeite qua verhaal. Ik heb niet altijd veel met symboliek in films, maar hier wordt het best goed gebracht.