Bellissima (1951)

Tijdens haar strijd om van haar dochter een kindsterretje te maken zegt Maddalena (Anna Magnani) op een gegeven moment: "Ik had een actrice kunnen zijn." Daarmee verraadt ze wat haar drijft: ze wil haar eigen droom beleven via haar dochtertje, dat weinig talent heeft en nauwelijks beseft wat er gaande is. Het is echter al te gemakkelijk om haar te veroordelen. Er speelt ook een sociale factor. Ze wil dat haar dochter het later beter heeft dan zijzelf. Ze woont in een volkswijk in het naoorlogse Italië, verdient wat geld als thuisverpleegster. De mensen wonen dicht opeen en sober. Gebouwen zijn in slechte staat, de muren kaal, de interieurs schamel. Het contrast met de ijdele glitter van de Cinecittà is groot. Visconti vindt het juiste evenwicht tussen realisme, sentiment en humor. Anna Magnani is geweldig als de energieke flapuit, bij momenten driftig en onuitstaanbaar, maar met het hart op de juiste plek.

Een ontluisterende kijk op het filmbedrijf in naoorlogs Italië. Meteen ook de keerzijde van de neo-realistische stroming waarbij niet-professionele acteurs uit het publiek worden opgepikt. Anderzijds is ook deze film neo-realistisch opgevat, met niet-professionele acteurs, wat er een zelfironiserend gevalletje van maakt. Ook de enige film van Visconti met een komische ondertoon, lees ik hierover, in elk geval heb ik die wel kunnen smaken. De film draait rond huisvrouw Anna Magnani die haar dochtertje Tina Apicella wil lanceren in de filmwereld. Opvallend dat het vooral over de droom van Magnani gaat, waarbij de mening van haar dochtertje geen moment wordt gevraagd. Zij wordt behandeld als een soort object. Een verhaal dat ook vandaag nog wel actueel is, in de wereld van entertainment en ook de sport. Magnani neemt de meeste schermtijd in en heeft hele lappen tekst, die ze overtuigend brengt. Sowieso een film met veel geschreeuw en temperament, wat niet ongewoon is voor Italiaanse film. Leuk verder dat Alessandro Blasetti zichzelf als regisseur mag spelen. Het verhaal is intelligent uitgewerkt, met nevenpersonages die het geheel realistisch kruiden, toewerkend naar een mooie climax. Noot: op het gelijkvloers van het appartementenblok wordt een film geprojecteerd waarop Magnani en filmechtgenoot Gastone Renzelli (in het echte leven een slager) commentaar leveren. Het gaat om Red River (1948) , waarvan het ongelooflijke toeval wil dat ik die film net gezien heb voorafgaand aan deze Bellissima.

Dit jaar zat Bellissima in het Venice Classics-programma van de Biennale. Op MUBI kon ik hem inhalen (verdwijnt eind deze maand), al was het dan niet de 'nieuwe' versie van de film. Ik vond deze on demand-versie schappelijk genoeg. In deze klassieker van het neorealisme, die ook voor Visconti (hij was niet de enige) een vroege fase in zijn later elders afgeslagen carrière markeert, denkt een moeder uit de arbeidersklasse een ontsnappingsroute voor haar uitzichtloze bestaan te hebben gevonden. Dat haar hoop ijdel is, mag duidelijk zijn, maar thematisch is dit natuurlijk wel een mooie dubbele spiegel voor de aantrekkingskracht van cinema en de onvermijdelijkheid van de klassenstrijd. Het grootste euvel is hier het typisch hysterische acteerwerk, waarbij de meeste volwassen spelers (met Anna Magnani voorop) dialogeren alsof ze een gehoorapparaat in hebben. Niet zelden is het conflict in scènes zo aangezet dat ik weer moest verzuchten: 'oh ja, dáárom heb ik een haat-liefde verhouding met dit belangrijke 'hoekje' van de filmgeschiedenis.'