First Man (2018)

"First Man" is de biografische film over Neil Armstrong, de astronaut die als eerste mens voet op de maan zette. Je moet wel met de juiste verwachtingen naar deze film gaan. Het is geen "Apollo 13" met Tom Hanks. Het is geen "Gravity" met George Clooney. 2 films waarin toevallig(?) Ed Harris een rol in het zogenaamde mission control heeft. Het is gelukkig ook geen film vol patriottisme. Af en toe is er een realistische weergave van het tijdsbeeld. "First Man" is een redelijk ingetogen film. Niet sober, maar gedoseerd en goed getimed. De focus ligt vooral op de aanloop naar het Apollo 11-project, de uiteindelijke missie naar de maan met als ankerpunt Neil Armstrong. Ryan Gosling speelt Neil Armstrong. En dat doet hij waarheidsgetrouw. Neil Armstrong was geen showman, had geen ster-allures, maar was gedreven in zijn werk en, zoals de film hem portretteert, een lieve/zachte, maar soms afwezige echtgenoot/vader, die amper raad weet met huwelijkse emoties. Het is duidelijk te zien dat Ryan Gosling zich verdiept heeft in de persoon Neil Armstrong. "First Man" heeft een goed oog voor detail. Zo kan je gedurende de film de ontwikkeling in de techniek zien. De ruimtepakken veranderen mee, de ruimtecapsules veranderen van ijzeren blik naar 'ruimteschip'. De hoek van waaruit soms gefilmd wordt, is/was het werkelijke uitzicht van de astronauten. Al met al is 'First Man' een film die in een mooie, gedoseerde opbouw naar de climax toewerkt. En die climax is erg indrukwekkend. Spectaculair en indringend zonder spektakel na te streven. Dichter bij de maan, dichter bij Neil Armstrong, kan je haast niet komen. En dat is een groot compliment naar de regisseur en de makers en zeker naar Ryan Gosling toe.

Het ruimte programma, de NASA, de ruimtewedloop, de technologie, het onbekende: allemaal interessant en voldoende stof voor (talloze) films. Minder interessant is het karakter Neil Armstrong. Een saaie eikel, slechte vader en vervelende collega. Helaas draait de film volledig om hem en zijn fixatie om naar de maan te gaan. Nu denk je tijdens deze film ook wel 'naar de maan met die vent', maar dan niet per se een retourtje. Voor Armstrong 100 anderen die de eerste stap had kunnen zetten op de maan. Helaas voor Hollywood/ de kijker moesten ze het met hem doen.

Drie turven hoog waren mijn broer en ik (ik nog iets minder zelfs) toen mijn vader ons midden in de nacht uit bed haalde. We sliepen in een bungalowtent op luchtbedden in slaapzakken. Vakantie, ergens op de Veluwe. In de kantine van de camping was het een drukte van belang. Aan alles was te merken dat er iets bijzonders stond te gebeuren: mannen op de maan. Maar wie was die (eerste) man, Neil Armstrong? Deze film, First Man, geeft een uitstekende inkijk op het leven van deze astronaut. We leren hem kennen als een zwijgzame, introverte vader, met ... een hart van goud. Zonder diep in de psychologie te duiken, durf ik wel te stellen dat hij hier en daar lichtelijk autistische trekjes vertoonde, wat voor het uitvoeren van complexe protocollen geenszins een nadeel is, maar daar waar het aankomt op gevoelens de buitenstaander op een muur stuit. Zelfs zijn eigen vrouw kon niet/amper tot hem doordringen. Het predikaat "eigenaardig" passeert mijn gedachten. Wat ik vooral uitmuntend gedaan vind in deze film zijn de fragmenten waarin de stilten heel nadrukkelijk uit de doeken worden gedaan. Hoe Neil in zijn diepste eenzaamheid een gedenkteken achterlaat en vooral dat traag verlopende einde, waarin het/zijn isolement magnifiek wordt weergegeven. Een einde dat boekdelen spreekt en ver voorbij de aftiteling na blijft galmen.