Marathon Man (1976)

Inmiddels 40 jaar oud en nog steeds zeer, maar dan ook zeer, de moeite van het bekijken waard. Wat een film! Briljant acteerwerk van de cast en memorabele scenes in overvloed. ‘De’ scene sla ik zelfs weleens over, zelfs als er niet op korte termijn een bezoek aan de tandarts gepland staat. New York in de grauwe jaren ’70 doet het ook altijd goed bij mij, wat een sfeer! Het groezelige appartement van ‘Babe’ is er een perfecte afspiegeling van. Niets dan lof voor deze film, een monument in de filmgeschiedenis. 4*

Thriller zoals ze niet meer gemaakt worden vanwege de ADHD generatie, gewend aan grote stappen, snel thuis, die bediend moet worden in de bios. Lees de zeurcommentaren hiervoor maar. Geschreven door de grote scenarist William Goldman die zowel de novel schreef als de aanpassing voor de film. Misschien wel de grootste van alle paranoia thrillers uit de 70er jaren: The Parallax View, All The President's Men, Three Days Of The Condor. Film neemt de tijd om het verhaal te ontvouwen; refereert aan de smerige relatie die de Amerikaanse regering onderhield met ex-Nazis na WO2. Je ziet hier zoveel filmische thriller elementen die latere films en regisseurs gejat hebben. Ik herkende David Finchers The Game en Peter Weirs Witness bijv. Overigens was Hoffman al bijna 40 toen die voor de film als Columbia University student moest doorgaan. William Devane was geweldig als gluiperd. Speciale vermelding voor Laurence Olivier die de Nazi speelde, en hoe. Een jaar later zou hij exact het tegenovergestelde vertolken (ook meesterlijk) als Nazi jager in The Boys From Brazil. Goldman is ook scenarist van All The President's Men en Butch Cassidy & The Sundance Kid.

Dit is een typisch voorbeeld van een paranoiathriller. Ten tijde van de Koude Oorlog heerste er wantrouwen. Er waren dubbelagenten, valse identiteiten, afluisterpraktijken en ideologische conflicten. Een studentenbetoging tegen milieuverontreiniging tekent de tijdgeest. De nasleep van de communistenjacht onder Joseph McCarthy was nog voelbaar. New York wordt in beeld gebracht als een heksenketel waarin verschillende bevolkingsgroepen opeengepakt leven en met elkaar botsen. Het verkeer is er hectisch. Er is voortdurend beweging: auto's, hardlopers, fonteinen. Het was een van de eerste keren dat de steadicam gebruikt werd. Er zijn mooie matchcuts: van Abebe Bikila naar een trainende Levy; van een raster boven een fontein naar het hek in Central Park. De twee broers verschillen van karakter. Doc draagt dure kleren en een Rolex; Babe loopt er slonzig bij en hecht geen belang aan materiële rijkdom. Toch is er een sterke band tussen de twee. Om de finesses van de intrige te volgen, moet je meer dan één keer kijken en eventueel het boek lezen. Vreemd genoeg wordt de keten van wraakacties en achtervolgingen in gang gezet na een toevallig verkeersaccident. Het geweld dringt binnen in schijnbaar veilige plaatsen als een studentenkot en een buitenhuisje. De folterscène kun je best niet bekijken kort voor een afspraak bij de tandarts. Ze is angstaanjagender dan grootschalig geweld. Het is een confrontatie tussen twee topacteurs met een verschillende stijl. Laurence Olivier stond bekend als de klassieke thespiaan. Terwijl hij zelf met kanker streed, moest hij het verlies van de gezondheid de ultieme diefstal noemen. Dustin Hoffman was aanhanger van method acting. Hij liet z'n hoofd echt onder water duwen, ging echt hardlopen, stond echt te zweten en te hijgen. Olivier zou verwonderd gereageerd hebben: "Why don't you try acting?"