Days of Heaven (1978)

Als je Malick wel ziet zitten, maar de ambitieuze, tamelijk expliciet kosmisch-religieuze inslag van zijn meer recente werk iets te veel van het goede vindt, dan zou dit je favoriete film van hem kunnen zijn. Niet dat die inslag hier ontbreekt, maar hier voelt het meer aan als ingebed in een panoramisch geheel, veel minder gearticuleerd, waarbij beelden veel meer doen dan woorden. Er schijnt trouwens gaandeweg flink gesnoeid te zijn in de dialogen (als er al iets van overbleef), en dat leverde naderhand weer aardig wat werk aan de snijtafel op, om toch tot een coherent, organisch geheel te komen. Dat is wel gelukt, kunnen we stellen. Editing is everything, zegt men wel eens. Wie zit er ook te wachten op ellenlang romantisch-dramatisch geleuter? Daar zijn andere loketten voor, hoor. Het verhaaltje wordt kundig op afstand gehouden, net ver genoeg om de essentie ervan weer te geven, en niet af te leiden van de totaliteit: een magnifieke, zeer authentiek aandoende schets van een tijdperk en de mensen daarin, hun zoektocht naar geluk, hun streven zich te ontworstelen aan een hard en uitzichtloos bestaan. Het zou trouwens kunnen dat het plotje verwijst naar de lotgevallen van één van de bijbelse aartsvaders (Jakob denk ik, of Abraham), maar Malick maakt daar geen groot punt van. Lijkt me verder ook niet cruciaal voor de waardering voor dit werk. Hoe dat ook zij: ongelooflijk mooie film dit, natuurlijk. Tijdloos gevalletje ook, lijkt me. Ik denk niet dat Malick het nu anders zou aanpakken, nieuwe technische mogelijkheden daargelaten.

Steinbeck's - De druiven der gramschap behoort tot één van mijn favoriete boeken, en ik moet zeggen dat ik wel een paar dingen uit het boek terug vind, hetzij op de gebruikelijke liederlijke en poëtische verteltrant van Malick. Prachtig natuurbeelden en kleurenfilters springen in het oog, bijzonder setting sowieso, de soms treurige en dorre vlakten met daar midden in dat statige huis met die rare windmolen op het dak die vooral wanneer de spanning stijgt, tussen Gere en Shepard omtrent de dame, harder lijkt te draaien. Verder benoem ik nogmaals de emigratie van noord naar zuid, de barre omstandigheden, het harde werk en dat men het maar slikte. Hoewel natuurlijk met de prachtige soundtrack bijna sprookjesachtig gebracht straalt daar toch wel het fatalisme en hardheid af. De sprinkhanen plaag vind ik prachtig en overtuigend gebracht, zoiets is een ramp natuurlijk en dat is te zien. De zo gezegde spanning tussen Gere en Shepard vind ik nog wel wat meevallen, want Gere smeert hem op een gegeven moment, na de terugkeer gebeurt het nodige en vind ik dat de film meteen een connectie heeft met Malick's vorige film Badlands. Overigens wetend dat ze niets goed van plan zijn is die gelieerdheid er natuurlijk constant als stel, met snode plannen, moord en vlucht tot gevolg. Afijn, gezien, prachtige soundtrack, fantastische beelden, best wel overtuigend geacteerd maar verder raakte het me niet in den bijzonder. Wellicht nog eens proberen met de tijd.

Ja, dit is een schitterende film van Malick. Badlands vond ik destijds al mooi maar daar sprak het onderwerp me niet echt aan. Bij Days of heaven is ook dat euvel opgelost. En dan is de manier waarop Malick erin slaagt om vanuit de beelden het verhaal te vertellen gewoon heerlijk. Je zou alle dialogen weg kunnen laten en niks van de essentie missen, terwijl er gewoon wel een narratief is. Dit is slechts weinige filmmakers gegeven (het deed me denken aan Bertolucci's L'assedio, verder een volkomen andere film overigens). De muziek van Morricone, die ik lang niet altijd waardeer, past ook naadloos. Dan nog prima acteerwerk van met name Brooke Adams. En in plaats van de in fluisterspraak uitgesproken pseudo-filosofische zinsfragmenten waarmee je in het latere werk van Malick wordt geconfronteerd, hier gewoon een minderjarige verteller met een sterk accent. Genoten heb ik. Ruime vier.