Jojo Rabbit (2019)

Iedereen ziet wel eens een komedie die hem of haar letterlijk geen moment laat lachen. Dat gebeurde mij bij Jojo Rabbit, maar dan niet puur omdat het mijn type humor niet was. Kijk, ik kan moeilijk zeggen dat ik nooit gelachen heb om grappen die een stukje serieuze historie op de hak nemen. Het zou me hypocriet maken - ik beschouw mezelf als een moreel wezen dat pijnlijke geschiedenis enorm serieus neemt, maar het waart me niet vrij van iedere actie die dat tegenspreekt. En toch had ik zelden zo sterk het gevoel dat ik een film zonder bestaansrecht zag, en dat bedoel ik wel degelijk in de meest strenge zin. In zo'n situatie beschouw ik mijn persoonlijke relativeringsvermogen als een te verwerpen eigenschap. Kennelijk zijn we op een punt beland dat een complete generatie vervreemd is geraakt van het vermogen te herinneren (dat dacht ik al eerder, maar dat even terzijde) en scherpe satire te onderscheiden van schaamteloze exploitatie. Met Jojo Rabbit trekt Waititi letterlijk alle stokpaardjes en open deuren uit de kast die zich direct tot nazisme en antisemitisme verhouden. Mag Waititi dat doen? Zeker, want dat is hoe Fox/Disney artistieke vrijheid ziet. Zou hij daar vervolgens voor moeten kiezen? Je zou smeken van niet, maar daarvoor is het dus al te laat. Nog problematischer dan de film zelf vind ik de perceptie van een publiek dat het verleden alleen nog in persiflages en parodieën tot zich kan nemen. Wie meent dat hij historisch besef heeft, maar deze film hilarisch vindt, mag zelf de spiegel erbij pakken om zijn gespleten persoonlijkheid aan een nadere studie te onderwerpen, dat is mijn pakkie an niet. Ik zie de film in ieder geval als een groot failliet.

Alleen het goede spel van Scarlett Johansson en Thomasin McKenzie voorkomt dat deze jammerlijke puinhoop van een film, dat bestaat uit een wirwar van slecht uitgewerkte en veelal gejatte ideeën, de allerlaagst mogelijke score krijgt. Hoewel het erop lijkt dat regisseur/scenarist Taika Waititi in ieder geval gekeken heeft naar onder anderen The Great Dictator, All Quiet On The Western Front en Die Blechtrommel, heeft dit meer weg van een naar de verkeerde kant doorgeslagen lange aflevering van 'Allo 'Allo met Sam Rockwell als Captain Gruber, Rebel Wilson als Helga, Stephen Merchant als Herr Flick en Thomasin McKenzie als één van de 'Brottish Earmen'. Waititi speelt zelf de rol van Adolf Hitler als een inferieure komische variant zoals Roger DeBris in het roemruchte toneelstuk 'Springtime For Hitler'. Hoewel het duidelijk is dat we Nazi-Duitsland te zien krijgen door de ogen van een kind, is dat geen verklaring voor alle inconsistenties in het scenario. Maar het ergste is dat er niets te lachen valt, tenzij je rollend over grond van het lachen gaat wanneer Jojo vrolijk 'Heil Hitler' zingt terwijl hij over straat drentelt Controversieel is dit zeker niet, eerder puberaal en het enige aanstootgevende moment is de smakeloze verwijzing naar het legendarische slot van 'All Quiet On The Western Front' (de vlinder). En het is tevens een raadsel waarom Waititi in het laatste kwart een serieuze draai probeert te geven aan alle onzin waarop hij ons heeft getrakteerd.

Prima mee vermaakt, wat begint als een erg luchtige (Soms bijna Allo Allo style achtige) comedy film ontplooit zich als een film met het hart op de juiste plek. En daarbij komt een cast die het meer dan uitstekend doet. Fijn dat er nog steeds films zoals dit in de bioscopen draaien. 4*