The Phantom of the Opera (1925)

Wat mij betreft één van de indrukwekkendste spektakelstukken die er uit de zwijgende cinema zijn overgebleven. De sfeervolle en met decorstukken volgestouwde kelders waar de in het wit geklede danseressen als bosnimfen doorheen fladderen vormen de perfecte achtergrond voor Chaney's demonische aanwezigheid, en Mary Philbin is een mooi slachtoffer met haar heldere en open gezicht. Er zit een behoorlijk tempo in, de paniekscènes bij de val van de kroonluchter zijn effectief, en wanneer het "Spook" Christine bij hun eerste ontmoeting meeneemt doet dat sterk denken aan Charon bij de Styx, maar dit is toch vooral de film van Lon Chaney die er met zijn unheimliche masker tegelijk eng en elegant uitziet. Ik verwachtte dat het masker er pas op het einde af zou gaan, maar dat hij al vanaf halverwege film grotendeels met zijn eigen gelaat zichtbaar rondloopt maakt hem feitelijk menselijker en daarmee tragisch. Zijn maniakale lach op de bok van de koets tegen het einde is goud waard – hij is bijna ècht te horen.

Van het boek van Gaston Leroux zijn er elfendertig versies gemaakt waarvan ik enkel de film met Claude Rains reeds gezien had. Maar de film met Lon Chaney is het origineel en ook de meest gereputeerde. En hij heeft me niet ontgoocheld. Lekker ouderwets griezelen! Omdat we in de 21e eeuw één en ander gewend zijn, beperkt het griezelen zich weliswaar tot het inleven in de personages van een film die intussen 95 j.oud is. En het heeft ook te maken met de fantastische sfeer die over de film hangt, dankzij de locatie van de opera. De zaal en de barokke decors geven grandeur terwijl achter de coulissen en in de onderaardse gangen duistere schaduwen de overhand nemen. Wat dat laatste betreft, lijkt het me dat de makers ook een keer goed naar de contemporaine Duitse films gekeken hebben. Bij de intro zit de sfeer er al onmiddellijk goed in met het schaduwenspel dat wordt veroorzaakt door een trippelend peloton balletdanseresjes en het fantoom aka Erik (wat een grappige naam voor een spook!). Dit is mijn eerste film met Lon Chaney - als het fantoom - en een alleraardigste kennismaking. Zijn lelijke smoel matcht helemaal met zijn innerlijk dus geen moment heb je hier enig medeleven met dit schepsel. Zijn entree op het gemaskerd bal is één van de visuele hoogtepunten, net als het letterlijke hoogtepunt wanneer hij zij aan zij met het standbeeld van een engel op het dak van de opera zit. De dualiteit van goed en kwaad verbeeld. De kelders onder de opera blijken een waar labyrint en zijn superbelangrijk voor de claustrofobische sfeerschepping, die nog benadrukt wordt door verschillende kleurtinten naargelang de stemming van het verhaal. Opmerkelijk trouwens dat er noch dooie momenten noch dooien (met uitzondering van Chaney op het eind) vallen in dit grimmige verhaal. De spankracht zit ‘m echt in de suggestie, zoals zo dikwijls bij oudere films, en daar ben ik fan van.

Ben ook niet echt zo'n fan van stomme films, maar vond deze toch wel erg vermakelijk. Een klassieker onder de monster films. En nu weet ik ook ineens waar The Bollock Brothers de foto op hun album "The Slow Removal Of Vincent Van Gogh's Left Ear" vandaan hebben. De decors zijn indrukwekkend. Het spook ziet er wel enorm creepy uit. Vanzelfsprekend zijn de expressies en bewegingen bij momenten enorm overdreven. Maar hoe anders kon men in die tijd dan ook dramatiek overbrengen. Al bij al vond ik het toch een aangename beleving.